⛔️ Obunachilarga eslatma:

Kanalda avtomatik chiqadigan reklamalarga aloqam yoʻq. Ularning toʻgʻriligi, ishonchliligi boʻyicha hech qanday maʼlumotga ega emasman. Bu eʼlonlarni Telegram joylaydi.

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

🌐 “Tirik hikmatlar”dan “Zakovat” oʻyinlari uchun 5️⃣ savol

Oʻzingizni sinab koʻring! Qani, qaysi savollarga javob topa olarkansiz?

1️⃣ Qadimgi bitik (Lotin maqoli)

Qadimgi Rimdagi bir bino devoriga: “Bu yerda oʻliklar tirik, soqovlar esa soʻzamol” degan bitik yozilgan edi. Qadimgi Misrda firʼavn Ramzes II saroyidagi xuddi shunday binoga “Ruh shifoxonasi” deb yozib qoʻyilgan.

Diqqat, savol: Gap nima haqida ketmoqda?

2️⃣ Eng katta togʻ (Sloven maqoli)

Sloven maqolida aytilishicha, inson uchun eng katta toʻsiq, eng baland togʻ Himolay ham, Alp togʻlari ham emas. Bu togʻ har bir kishining oʻz uyida joylashgan. Baʼzi xalqlar irimiga koʻra, uning ustida oʻtirish mumkin emas.

Diqqat, savol: Maqolda nima “eng katta togʻ” deya taʼriflangan?

3️⃣ Kuzatuv va amaliyot (Uygʻur maqoli)

Uygʻur maqolida aytilishicha, agar biror hunarni shunchaki qarab turish bilan oʻrganish mumkin boʻlganida edi, U allaqachon qassob boʻlib ketgan boʻlardi. Mashhur rus yozuvchisi Mixail Bulgakovning bir asarida UNI operatsiya qilish jarayoni bor.

Diqqat, savol: Gap kim yoki nima haqida ketmoqda?

4️⃣ Imperator va soliq (Lotin maqoli)

Rim imperatori Vespasian jamoat hojatxonalariga soliq solganida oʻgʻli Tit buni uyatli ish deb hisoblab, otasini ayblaydi. Shunda imperator oʻgʻlining burniga birinchi tushumdan kelgan tangani tutib, bir gap aytadi. U keyinchalik maqolga aylanib ketadi. Hozir bu ibora daromadning manbayi muhim emasligini oqlash uchun ishlatiladi.

Diqqat, savol: Imperator aytgan jumlani yozib bering.

5️⃣ Gʻalati “diplomatiya” (Kurd maqoli)

Kurd maqolida oʻtaketgan munofiq odam bir jonzotga qiyoslanadi. Uning kun tartibi gʻalati: u ziyofatni oʻzining ashaddiy dushmanlari (boʻrilar) davrasida oʻtkazadi, motamni esa oʻz xoʻjayini bilan birga tutadi. Jek Londonning mashhur qissasida shu jonzot bosh qahramon qilib tasvirlangan.

Diqqat, savol: Gap qaysi jonzot haqida ketmoqda?

💬 Savollarni zakovatchi doʻstlaringizga joʻnatib qoʻying.

✔️ Javoblar:
👉 https://mutolaa.com/book/tirik-hikmatlar

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

👍 ​​Savodxonlik darslari

“Ibrat farzandlari” loyihasida tayyorlangan videodarslar:

1-dars. Bogʻgami yo boqqa?
2-dars. Qoʻshma ot va qoʻshma sifatlar imlosi
3-dars. -illa va -dir qoʻshimchalari imlosi
4-dars. Takror tovushlar imlosi
5-dars. Juft soʻz va takror soʻzlar imlosi
6-dars. Chiziqcha bilan yozish qoidalari
7-dars. Yuklamalar imlosi
8-dars. Koʻmakchilar imlosi
9-dars. Hammayoq yoki hamma yoq?
10-dars. Timqorami yo tim qora?
11-dars. Toʻgʻridan-toʻgʻrimi yoki toʻgʻridan toʻgʻri?
12-dars. Izofali birikmalar imlosi
13-dars. Joy nomlari imlosi
14-dars. Qisqartma soʻzlar imlosi
15-dars. Sayyora, yulduz va boshqa osmon jismlari nomi imlosi
16-dars. Asarlar, mahsulotlar, bino va inshootlar nomi imlosi
17-dars. Muhim tarixiy sana va bayramlarning nomlari imlosi
18-dars. Tartib sonlar imlosi
19-dars. Tashkilotlar va mansablar nomi imlosi
20-dars. Unvonlar qanday yoziladi?
21-dars. Boʻgʻin koʻchirish qoidalari #1
22-dars. Boʻgʻin koʻchirish qoidalari #2
23-dars. Qonun, qaror, farmon, farmoyish nomlari imlosi
24-dars. Mana bu va manavi, ana bu va anavi
25-dars. Fan nomi qanday yoziladi?
26-dars. -yapti, -yabdi, -ayapti
27-dars. Variantdosh soʻzlar imlosi
28-dars. Sulola nomi qanday yoziladi?
29-dars. Oliy oʻquv yurtlari, fakultetlar, yoʻnalishlar va kafedralar nomi imlosi
30-dars. Koʻcha nomlari va uy raqamlari imlosi
31-dars. Maktablar va sinflar nomi qanday yoziladi?
32-dars. -chi: chiziqcha bilan va chiziqchasiz
33-dars. Qanday yozamiz: bosh harfdami yoki kichik?
34-dars. Ism-familiyalar imlosi
35-dars. Tutuq belgisining qiyinchiliklari
36-dars. Kattalik birliklari imlosi (1-qism)
37-dars. Kattalik birliklari imlosi (2-qism)
38-dars. Soʻz va qoʻshimchalar raqamlardan ajratib yoziladi
39-dars. -u, -yu va chiziqcha
40-dars. Takror soʻzlar va takrorlangan soʻzlar imlosi
41-dars. Taqlid soʻzlar va ulardan yasalgan soʻzlar imlosi
42-dars. “Al” va uning imlosi
43-dars. Mavzu nomlari qanday yoziladi?
44-dars. Elektron OAV va portallar nomi qanday yoziladi?
45-dars. Sport musobaqalari nomi imlosi
46-dars. Qoʻsh undoshli oʻzlashmalar imlosi
47-dars. “H” va “X”ni qanday oson farqlash mumkin?
48-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (1-qism)
49-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (2-qism)
50-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (3-qism)
51-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (4-qism)
52-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (5-qism)
53-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (6-qism)
54-dars. Imlosi qiyin soʻzlar (7-qism)
55-dars. Juvonmardni juvonmarg qilmang
56-dars. Toʻgʻrisi yod, xatosi yot boʻlsin
57-dars. Joniga oro kirdimi yo ora kirdi?
58-dars. Ziyolilarni ham adashtiradigan so‘zlar
59-dars. Talaffuzi sabab imlosi qiyinlashgan so‘zlar
60-dars. Ozroq eʼtiborli boʻlsangiz yetadi – xato qilmaysiz

👉 YouTube’da koʻrish

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

⚡️ Soʻz, imlo va tahrir boʻyicha postlar toʻplami

Esse imtihonlariga tayyorlanayotganlar, imlo va tahrir koʻnikmalarini rivojlantirishni istaganlar uchun maxsus toʻplam. Oʻqing, oʻrganing, foydalaning.

💎 Imloga oid maqolalar

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism
👉 5-qism
👉 6-qism
👉 7-qism
👉 8-qism

💎 Punktuatsiyaga oid maqolalar

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism

💎 Tahrirga oid maqolalar

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism

💎 Soʻz tarixi va etimologiya mavzusidagi maqolalar

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism

💎 Soʻz qoʻllash mavzusidagi maqolalar

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism
👉 5-qism

💎 Nima degani?

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism
👉 5-qism

💎 Savodxonlik testlari

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism
👉 5-qism
👉 6-qism

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

🌐 “Tirik hikmatlar”dan “Zakovat” oʻyinlari uchun 5️⃣ savol (yangi toʻplam)

Oʻzingizni sinab koʻring! Qani, qaysi savollarga javob topa olarkansiz?

1️⃣ Tabib va bemor (Yunon maqoli)

Qadimgi yunon maqoliga koʻra, tabib bir holatda bemorni tuzatishga shoshilmaydi. Agata Kristi asarlarida jinoyatga qoʻl urishning asosiy motivlaridan biri aynan shu maqomga ega boʻlishdir.

Diqqat, savol: Maqolga koʻra, tabib qaysi holatda bemorni tuzatishga shoshilmaydi?

2️⃣ Kichik yon berish (Arab maqoli)

Arablar biror yomonlikning kirib kelishiga yoʻl qoʻymaslik kerakligini uqtirib, shunday deydilar: “Agar U burnini chodirga kirita olsa, demak, tez orada butun tanasi ham sigʻadi”. Sharqda UNI taʼriflaganda baʼzan kemani ham eslashadi.

Diqqat, savol: Gap qaysi jonivor haqida ketmoqda?

3️⃣ Mutaxassis xatosi (Yapon maqoli)

Yaponlar mutaxassis ham xato qilishi mumkinligini tushuntirish uchun shunday deydilar: “Hatto U ham daraxtdan yiqiladi”. Sharq taqvimidagi yil nomlaridan biri aynan UNING nomi bilan ataladi.

Diqqat, savol: Maqoldagi U nima?

4️⃣ Harakat fizikasi (Xitoy maqoli)

Xitoy donishmandlari ilm olishni BIR HARAKATGA qiyoslaydilar. Uning qonuni shafqatsiz: agar harakatdan toʻxtasangiz, oʻz-oʻzidan orqaga ketib qolasiz.

Diqqat, savol: Maqolda ilm olish nima qilishga oʻxshatilgan?

5️⃣ Mantiqsiz davo (Birma maqoli)

Birma maqolida folbinlarning mantiqsizligi hajv qilinadi. Maqolga koʻra, folbin tovuq kasal boʻlib qolganda uning shifosi uchun bir hayvonni soʻyib, qon chiqarish kerakligini aytadi. Baʼzi Yevropa mamlakatlarida bu hayvon ishtirokida tomoshalar qoʻyiladi.

Diqqat, savol: Folbin qaysi hayvonni soʻyishni maslahat beradi?

💬 Savollarni zakovatchi doʻstlaringizga joʻnatib qoʻying.

✔️ Javoblar:
👉 https://mutolaa.com/book/tirik-hikmatlar

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

❓ “Boʻysunmoq”mi yoki “boʻyin sunmoq”?

Bu soʻzning ildiziga eʼtibor qaratsak, qiziq manzaraga guvoh boʻlamiz. U boʻyin va sunmoq soʻzlaridan tarkib topgan.

Xoʻsh, sunmoq nima degani?

Bu soʻz eski tilimizda tutmoq, uzatmoq maʼnolarini bildirgan.

Demak, boʻyin sunmoq – boʻyinni tutmoq, boʻyinni egib berish degani. Qadimda magʻlublar gʻolibga boʻynini egib, “mana, boʻynimni senga sundim (tutdim), xohlasang qilich ur, xohlasang qul qil” qabilida itoat izhor qilgan. Bu holat tilda koʻchma maʼno kasb etib, itoat qilish, koʻnish maʼnosida mustahkamlangan.

⚠️ Imlo qoidasi

Soʻz va ibora imlosi farqlanadi.

1️⃣ Yaxlit feʼl shaklida:

Soʻzlar birikib, yaxlit feʼlga aylanganda tovush tushadi va boʻysunmoq shaklida yoziladi. Bu – eng faol shakl.

Tabiatning hech kimga boʻysunmaydigan oʻz qonunlari bor.
Oʻ. Hoshimov, “Qalbingga quloq sol”.

2️⃣ Ibora shaklida:

Ibora holida boʻyin sunmoq shaklida, ajratib yoziladi. Lekin bu shakl kam qoʻllanadi:

Qabila yangi sardorning hukmiga boʻyin sundi.

📌 Demak:

Boʻysinmoq, boʻyinsunmoq, boʻyinsinmoq, boʻyin sinmoq ❌

Boʻysunmoq, boʻyin sunmoq ✔️

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

❓ “Bormikan”mi yoki “bormikin”?

Bu soʻzning yozilishi koʻpchilikni ikkilantiradi. Chunki jonli nutqda bormikin deb talaffuz qilish koʻp uchraydi.

Xoʻsh, qay biri toʻgʻri?

Asliyatga qaraymiz. Bu soʻz bormi ekan birikmasining qisqargan shaklidir.

Ekan toʻliqsiz feʼli qisqarganda -kan shaklini oladi, -kin emas:

Bormi ekan? ➡️ Bormikan?

⚠️ Qoida feʼllarga ham tegishli

Bu holat feʼllarda ham kuzatiladi:

Kelarmi ekan? ➡️ Kelarmikan?
Aytibdimi ekan? ➡️ Aytibdimikan?

Bir nozik jihat

Hozirgi adabiy tilda -mi soʻroq yuklamasi asosan toʻliqsiz feʼlga (ekan) qoʻshilyapti: kelarmi ekan emas, kelar ekanmi. Ammo qisqargan shaklda har ikki variant ham faol ishlatilyapti:

Kelarmi ekan? ➡️ Kelarmikan?
Kelar ekanmi? ➡️ Kelarkanmi?

📌 Demak:

Qaysi shaklda qoʻllashdan qatʼi nazar, soʻz -kan bilan tugashi shart.

Bormikin, kelarmikin ❌
Bormikan, kelarmikan ✔️

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz

Taniqli tilshunos va amaliyotchi oʻqituvchi Shokir Tursun attestatsiya boʻyicha kanal ochibdi. Unda kanal aʼzolari attestatsiyaning pedagogik mahorat va kasb standarti qismiga tayyorlanar ekan.

Kanalda nimalar bor:

📎 500 ta maʼlumot
🖥 attestatsiya tipidagi 150 ta test va ularning tahlili
📝 400 ta maʼlumotni oʻrganishga qaratilgan test
📹 10 ta videodars
✍️ shu paytgacha tushgan 50 ta testning tahlili
💬 test kuniga qadar qoʻllab-quvvatlov

Bularning hammasini bor-yoʻgʻi 3 ta lavash puli (96 000 soʻm) evaziga olishingiz mumkin. (Faqat bir marta toʻlov qilinadi.)

Kanalga qoʻshilishni istaganlar uchun manzil:
👉 @shtdarsxonasi_bot

Taʼlim reklamasi

“Prompt” va “token”: oʻzbekchasi nima boʻladi?

Biror yangi atama yoki tushuncha tilga kirib kelayotgandayoq ot qoʻyib olinsa, singishi oson kechadi. Chet soʻz oʻrnashib, yastanib olgach, undan voz kechish qiyin. Ayniqsa axborot va yangilanishlar selday kelayotgan hozirgi zamonda bir qadam oldinda boʻlish shart.

Sunʼiy idrok (SI) hayotimizga yangi atamalarni olib kiryapti. Bugun eng koʻp ishlatiladigan ikki atamani oʻzbekchalashtirish masalasiga toʻxtalmoqchiman.

⌨️ Prompt

Bu – sunʼiy idrokka beriladigan aniq vazifa, buyruq yoki yoʻnaltiruvchi matn. U modelning qanday javob berishini belgilab beradi.

Buni oʻzbekchada buyruq, yoʻnaltma, koʻrsatma, soʻrov, yoʻriq kabi soʻzlar bilan ifodalash mumkin. SIga maʼlum bir vazifa berib, undan natija kutilayotgani uchun eng maqbul tarjima soʻrov deb oʻylayman. Biroq dasturlashda ishlatiladigan query tushunchasi bilan adashtirish ehtimoli boʻlsa, koʻrsatma yoki yoʻriq variantlari ham yaxshi nomzod boʻla oladi. Demak, bu soʻz tarjimasi masalasida axborot texnologiyalari mutaxassislarining ham yordami kerak boʻladi.

🧩 Token

Sunʼiy idrok matnni qayta ishlaganda foydalanadigan eng kichik birlik. U baʼzan butun soʻzga, baʼzan soʻzning boʻlagiga teng keladi.

Masalan, model kitobxonlik soʻzini bitta butun soʻz deb emas, kitob, xon, lik kabi boʻlaklarga ajratib oʻqiydi. Bor, kel, va, ham kabi qisqa soʻzlar esa koʻpincha bitta token boʻladi. Bu usul modelga matnni tezroq va aniqroq tushunishga, nomaʼlum soʻzlarni tahlil qilishga yordam beradi.

Bu atama uchun soʻzboʻlak, matnboʻlak, uchirim kabi variantlarni koʻrib chiqdim. Lekin eng maqbuli – soʻzparcha. U loʻnda va atamadagi soʻzning parchasi degan mazmunni toʻliq ifodalaydi.

💬 Siz qanday variantlarni taklif qilgan boʻlardingiz?

@oriftolib | Boshqa sahifalarimiz