Chin-Mochin. Chin – Xitoy. Mochin qayer?
Badiiy adabiyotlarda, ayniqsa, ertaklarda Chin-Mochin, Chinu Mochin kabi iboralarga koʻzimiz tushadi. Baʼzan oʻzimiz ham soʻzlashuvda ishlatamiz. Chin Xitoy ekani koʻpchilikka maʼlum. Bu yurt nomi...
Xartiya nima?
Olimpiada haqidagi maqolada kelgan xartiya soʻzining maʼnosiga qiziqqanlar koʻp boʻldi.
Xartiya ijtimoiy-siyosiy ahamiyat va mazmunga ega boʻlgan ayrim hujjat va deklaratsiyalarning nomi. Masalan:
Angliya hurriyatparvarlarining ulugʻ...
Eski joʻva: joʻva nima degani?
Nosirjon Oxunovning “Joy nomlari taʼbiri” kitobida Eski joʻvaga shunday taʼrif beriladi:
“Toshkent shahridagi mahallalardan birining nomi.
Tarix fanlari doktori A. Muhammadjonovning yozishicha, joʻva aslida juʼba, yaʼni bozor...
Olimpiada va Olimpiya
Bu katta sport musobaqasi nomi oʻzbek tilida ikki xil variantda ishlatiladi: Olimpiada oʻyinlari, Olimpiya oʻyinlari. Ikkalasi ham toʻgʻri. Izohli lugʻatda ikkala shakl toʻgʻriligi koʻrsatib...
Igrekmi yoki igrik?
Izohli lugʻat igrek soʻzini shunday sharhlagan:
1️⃣ Lotin alifbosida oxirgi harfdan oldingi “Y” harfining nomi.
2️⃣ Matematikada: shu harf bilan ifodalangan nomaʼlum (qidirilayotgan) miqdor.
Biroq harf sifatida...
“Bakovuling boʻloyin”: bakovul kim?
Milliy ensiklopediyada bakovul soʻziga shunday izoh berilgan:
1️⃣ Chingizxon davrida va temuriylar saroyida taom va ichimliklar tayyorlovchi oshpazlar boshligʻi.
2️⃣ Oltin Oʻrda xonligida qoʻshinga maosh-ulufa ulashish,...
-u, -yu va chiziqcha
Bu qoʻshimchalar bogʻlovchi ham, yuklama ham boʻlib kela oladi.
Bogʻlovchi boʻlib kelganda va, hamda, bilan soʻzlariga maʼnodosh boʻladi. Bunday paytlarda kiril imlosida soʻzga qoʻshib yoziladi:
Senu...
Kosada shoʻrva, piyolada choy ichiladi
Xorazm shevasida piyola kosa deyiladi. Bu boshqa sheva egalariga anchagina gʻalati eshitilishi mumkin. Chunki kosa piyoladan kattaroq, asosan suyuqlik va turli ovqatlar solib ichish...
“Olmani olma derlar”. Olchani-chi?
Shevalarda biri oʻrnida boshqasi qoʻllanadigan va shu sababli bahslarga sabab boʻladigan soʻzlardan biri olcha va gilosdir. Bir joyda olcha oʻrnida gilos, boshqa joyda gilos...
Tartib sonlardan soʻng qachon chiziqcha qoʻyish kerak?
Oʻzbek tilining asosiy imlo qoidalariga koʻra, tartib son arab raqamlari, yaʼni biz odatda foydalanadigan raqamlar bilan yozilsa, -nchi qoʻshimchasi oʻrniga chiziqcha (-) qoʻyiladi:
7-sinf, 5-”A”...
