“Otvyortka”ni qanday oʻzbekchalashtirgan boʻlardingiz?

Sovet davrida rus tilidan juda koʻp soʻz oʻzlashdi. Ruscha-internatsional degan pogon taqqan yangi tushunchalarga ot qoʻyilmadi, oʻzbekchalashtirishga urinilmadi ham, qaytanga ularga alohida hurmat-eʼtibor koʻrsatildi. Begona qiyofasini saqlab qolgan bunday soʻzlarni qoʻllamaslikka, oʻrniga oʻzbekcha yoki oʻzbekchada oldindan bor soʻzlardan foydalanishga intilishimiz ana shu notabiiylik sababli.

Oʻzbekchaga moslashgan soʻzlarning hatto ruschaligini ham unutganmiz, ular qadrdonimizga aylanib ketgan. Aslida til oʻzi ot qoʻya olmay, chet soʻzni oladigan boʻlsa, oʻziga moslashi kerak. Masalan, odeyalo oʻzbekchada adyol qiyofasiga kirib, tilimizga moslashgan. Unga muqobil qidirmaymiz, begona demaymiz.

Oʻzbekchasi koʻp soʻraladigan shunday yot qiyofali soʻzlardan biri – otvyortka. Bu soʻzning oʻzbekchasi yoʻq. Agar u talaffuzdagi kabi atverka boʻlib lugʻatlarimizga kirganda, balki, tilga yaxshiroq singishardi, koʻzimizga xunuk koʻrinmasdi.

❗️ Yana bir eʼtiborli jihat: oʻzbekcha muqobili boʻlmasa-da, otvyortka soʻzi imlo lugʻatiga ham, izohli lugʻatga ham kiritilmagan ekan.

Tahrirchi oʻrinbosar degan modulni ishga tushirdi. U tilga yaxshi oʻrnashmagan yoki oʻzbekcha toʻn kiymagan oʻzlashmalarga muqobil taklif etadi. Otvyortkaga nima taklif beraylik deb soʻrab qolishdi: buragich, shurupburagich yoki mixburagich?

Kutilmaganda qaydandir bir gʻayrat uygʻondi, koʻpchilik oʻzbekchasini qoʻllashni istab qoldi deb tasavvur qilaylik. Hatto shunaqa gʻaroyib holatda ham bu soʻzlarni tilga singdirish qiyin. Chunki aytishga oʻngʻaysiz. Men buram variantini berdim. Burov desa ham boʻladi. Qrimtatarlar burgʻuch der ekan. Juda maʼqul keldi, yaxshi soʻz topishgan ekan.

Siz qanday taklif berasiz?