Petrushkaning oʻzbekchasi maydanozmi?

Biror tushunchaga oʻzbekcha ot qoʻyishga urinish yaxshi. Buning eng toʻgʻri yoʻli – eski oʻzbek tilida ishlatilgan turkiy soʻzlarni ishlatish, oʻzbekchada yangi soʻz yasash, qardosh tillardan turkiy muqobilini olish, imkonsiz holatlarda esa tilimizga boshqa tillardan oʻzlashgan va allaqachon singib boʻlgan yoki oʻtmishda ishlatilib, keyin unutilgan soʻzlardan foydalanish.

Baʼzan oʻzbekchalashtiramiz deb yana bir boshqa chet soʻzni taqdim etib qoʻyish mumkin. Shuning uchun soʻzning kelib chiqishi, etimologiyasiga
ham qarab qoʻyish kerak.

Petrushka soʻzining ildizi yunoncha petroselinon – togʻ chechagi soʻziga borib taqaladi. Yunonchadan lotinchaga, undan ruschaga oʻzlashgan. Shakl-shamoyili oʻzgarib, rosmana rus soʻziga aylangan. Undan oʻzbekchaga oʻtgan.

Bu oshkoʻkni hozir maydanoz soʻzi bilan ifodalash ham uchrayapti. Chunki biz bilan bir oiladagi turkchada shunday ataladi. Google okamgila biror soʻzning oʻzbekchasini bilmasa, shartta turkchasini aytvoradilar. Balki, shuning taʼsirida kirib kelgandir bu soʻz.

Turk tili – ishlangan, chet soʻzlardan anchagina tozalangan, yangi tushunchalarga tez ot qoʻyib oladigan til. Lekin u ham oʻzlashmalarga boy. Chunki hech bir til faqat oʻz soʻzlari bilan yashay olmaydi. Boshqa tillar bilan quda-andachilik qiladi, soʻz olib, soʻz beradi. Maydanoz sizu bizga tanish mayda va noz soʻzlaridan iborat emas. Uning ildizi oʻrta yunon tilidagi makedonísion – Makedoniya oʻti soʻziga borib taqaladi. Makedoniya atoqli otidan yasalgan. Yunonchadan arabchaga, arabchadan turkchaga oʻtgan.

Petrushkaga qozoq va qirgʻiz qardoshlarimiz turkiycha ot bergan ekan. Qozoqchada aqjelken (oqyelkan), qirgʻizchada ashkoʻk (oshkoʻk). Menga qozoqchasi maʼqul keldi, oʻzbekchalashtirish zarur boʻlsa, shu variantni ishlatish kerak. Oshkoʻk soʻzi oʻzbekchada allaqachon bor – ovqatga solinadigan koʻkatlarni anglatadi.

Demak, bu oshkoʻkni maydanoz degandan koʻra petrushka deb ishlatavergan maʼqul. Chunki maydanozning afzallik jihati yoʻq.