Kamyob soʻz – “taqim”

Oʻn yillarcha oldin turli saytlarda va bosma nashrlarda qiziqarli faktlarni berish urf boʻlgan edi. Til va soʻzlarga oid shunday maʼlumotlar ichida bir jumla eʼtiborimni tortgandi: “Dunyoning hech bir tilida tizzaning orqa tomonini ifodalovchi soʻz yoʻq”. Lekin bu haqiqatga zid. Chunki bunday maʼlumotlarni toʻplagan odam dunyoning barcha tillarini bilmasligi aniq. Eng kamida oʻzbekchada bor soʻz.

 

Taqim oyoqning tizza osti bukiladigan joyini anglatadi:

 

Uning oʻzi ham sochini ikkita qilib oʻrib, taqimiga tushirib yurishni yaxshi koʻrardi.

P. Qodirov, “Erk”.

 

Taqimga bosmoq iborasi ot-ulov bilan bogʻliq oʻrinlarda ishlatiladi. Chavandoz biror buyumni taqimi ostiga qoʻyib harakatlanishini bildiradi:

 

– Iya, Obidjon, – tirjayib gapirdi Qambar, – men oʻylovdimki, uloqni taqimga bosib kelasiz, bu yerda qozon osamiz deb, quruq tomosha deng.

Oybek, “Tanlangan asarlar”.

 

Taqimlamoq soʻzi ham yuqoridagi iboraga maʼnodosh. U ot ustida oʻtirgan holda biror narsani, masalan, uloqni taqim ostiga bosib olishni ifodalaydi:

 

Oriyat zoʻr narsa. Sen ham maydondasan. Uloq otingning yelkasida turibdi, taqimla.

I. Rahim, “Ixlos”.

 

Orif Tolib