Mahallabay, fuqarobay, talababay: “bay” nima?
Bay soʻzi bilan yasalgan yangidan-yangi soʻzlar isteʼmolga kiryapti va juda koʻp ishlatilyapti.
Oʻzi qaydan keldi bu bay soʻzi? Oldin bizda bormidi? Ha, bor edi. Ishbay, kunbay, soatbay, baylashmoq degan soʻzlarni eslang.
Bay soʻzi arabchadan kirgan, asliyatda savdolashish, sotish, kelishish maʼnosini anglatadi. Oʻzbek tilida savdo muomalalarida, ishga yollash va yollanishda har ikki tomonning oʻzaro kelishuvini anglatadi. Qilingan ishga qarab haq toʻlashga kelishilgan boʻlsa – ishbay, necha soat ishlanganiga koʻra haq beriladigan boʻlsa – soatbay boʻladi.
Adabiyotlarda tez-tez uchrab turadigan bayʼat soʻzi ham bay bilan oʻzakdosh.
Mahallabay, fuqarobay, talababay kabi soʻzlarda bu soʻzning maʼnosi oʻzgargan. Ularda ham kelishuv mazmuni oz boʻlsa-da bor. Biroq asosiy maʼno maʼlum bir kesimda ishlashga qaratilgan. Mahallabay ishlash – mahalla kesimida, har bir mahalla bilan alohida ishlash. Fuqarobay – eʼtiborni alohida fuqaroga qaratish. Va hokazo.
