Aslida: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Imlosi juda chalkashtiradigan soʻzlardan biri ana shu aslida soʻzi boʻladi. Izohli lugʻatda berilgan misollarda ham bir oʻrinda vergul ishlatilgan, boshqa joyda esa yoʻq 😬.

Xoʻsh, oʻzi vergul kerakmi yoki yoʻq?

 

Buni aniqlash uchun oldin soʻzning maʼnolari bilan tanishib chiqamiz. Aslida uch xil maʼnoni ifodalaydi:

 

1️⃣ Haqiqat eʼtibori bilan; asli.

 

Mollarni biz sotoyotganimiz bilan doʻkon aslida boshqa kishiniki.

 

2️⃣ Odatga koʻra, tabiatan; asli.

 

Otaxon aslida televizorni kam koʻradi.

 

3️⃣ Modal soʻz vazifasida keladi. Bunda fikrning toʻgʻriligini bildiradi.

 

Aslida, bu masalaga chuqur yondashish kerak edi...

 

 📌 Demak, muallif oʻz gapiga munosabat bildirgandagina aslida soʻzi bilan vergul ishlatish kerak. Modal soʻz soʻzlovchining oʻz fikriga munosabatini anglatganda kirish soʻz hisoblanadi. Kirish soʻz gap boshida oʻzidan keyin, gap ichida ikki tomondan, gap oxirida oʻzidan oldin vergul talab qiladi:

 

Bu masalaga, aslida, chuqur yondashish kerak edi...

Bu masalaga chuqur yondashish kerak edi, aslida...

 

Qolgan oʻrinlarda vergul ishlatmaslik zarur.

Aslida soʻzi kirish soʻz boʻlib kelganda uni aslini olganda birikmasi bilan almashirish mumkin. Yuqorida birinchi va ikkinchi sharhda keltirilgan misollarda ham aslida soʻzini shu maʼnoda ishlatmoqchi boʻlsangiz, vergul qoʻyishingiz mumkin. Bu vergul ishqibozlari uchun, albatta 😏. Men vergul ishlatmaslik tarafdoriman.

Aslida soʻzi haqiqat eʼtibori bilan, odatga koʻra, tabiatan, asli maʼnolarini ifodalasa, shu soʻzlarni uning oʻrniga qoʻyib koʻrganda maʼno yoʻqolmasa, vergul ishlatmang.

 

Orif Tolib