“Ayolgʻu” nima degani?
Shoir Faxriyorning shu nomdagi kitobi bor. Bilmagan odam shoir ayol va tuygʻu (yoki qaygʻu) soʻzlaridan yangi soʻz yasabdi, soʻz oʻyini qilibdi deb oʻylashi mumkin. Lekin bunday emas. “Navoiy asarlari lugʻati”da bu soʻz bor va ikki xil maʼnoda sharhlangan:
- Musiqa asboblaridan biri:
Sovururda doʻst javrin zaxm ichra darj etib,
Doʻstlar bedodu zulmin ham, ayolgʻu kelturung.
- Oʻlan, ashula, yalla, kuy, ohang, taʼsirli qoʻshiq.
Ayolgʻung necha yor-yor oʻlgʻusi,
Mening yigʻlarim zor-zor oʻlgʻusi.
Atoqli adabiyotshunos Umarali Normatov ham shoir kitobiga ayni shu soʻzni nom sifatida tanlaganini taʼkidlaydi: “Faxriyor saylanmasining “Ayolgʻu” nomi bilan atalishi ham tasodifiy emas. Ayolgʻu soʻzi qadim cholgʻu asbobining nomi; lugʻatlarda qayd etilishicha, sof turkiy oʻlan, ashula, yalla, kuy, ohang, taʼsirli qoʻshiq, degani. Avvalo “Ayolgʻu” nomi bilan atalgan dostonni, qolaversa, shu nom bilan chiqqan saylanmadagi boshqa doston va sheʼrlarni oʻqisangiz, “sof modern” koʻrinishidagi deyarli barcha asarlar qaʼridan aks sado berib turgan qadim ayolgʻu navolarini tuyib-eshitib turasiz”.
