Hisbelgi nima?

2020-yili emoji soʻziga oʻzbekcha muqobil topish uchun soʻrovnoma bergandim. Unda kulgich, kuldirgich, kulinchoq, imochi, hisbelgi kabi soʻzlarni variant sifatida taklif qilgandim. Eng koʻp ovozni hisbelgi soʻzi olgandi.

Keyin bu maʼlumot 2022-yili nashr qilingan 6-sinf “Ona tili” darsligiga ham kiritildi.

Darslik bu soʻzga shunday izoh bergan:

Hisbelgi – his-tuygʻu, narsa va hodisalarni ifodalovchi belgi. Odatda bitta soʻz yoki gap maʼnosiga teng keladi. Hisbelgi odam, hayvon va turli predmetlar shaklida boʻlishi mumkin.

Hisbelgi rasmiy boʻlmagan matnlarda, shaxsiy yozishmalarda qoʻllanadi. Uning qoʻllanishi tinish belgilarining vazifasiga taʼsir etmaydi.

 

Oradan toʻrt yildan koʻproq vaqt oʻtdi. Hisbelgi soʻzi ommalashdi. Bugun faqat oʻqituvchilar emas, boshqa soha vakillari ham emoji yoki smaylik oʻrnida hisbelgi atamasini ishlatayotganiga guvoh boʻlyapman. Neologizmlarni oʻzbekchalashtirish yoʻlidagi kichik gʻalaba bu.

Aytgancha, emoji soʻzining inglizcha emotion – hissiyot soʻziga aloqasi yoʻq. Shaklan oʻxshash xolos. Asli yaponcha, rasmli belgi yoki rasm-belgi maʼnosiga ega. Emoʻzi deganga oʻxshash oʻqilar ekan.

Emoji deganda kishining koʻz oldiga birinchi galda turli yuz ifodalariga ega belgilar keladi. Narsa-buyum, hodisaning biror yorqin xususiyatiga qarab ot qoʻyish amaliyoti tilda bor. Shunga koʻra, emojini hisbelgi deb atash asoslidir.

 

@oriftolib