Saʼy-harakat: saʼy nima?
Bu juft soʻzni tez-tez ishlatib turamiz. Uning tarkibidagi saʼy soʻzi nimani anglatadi?
Saʼy soʻzi arab tilidan olingan, asliyatda haj ziyorati chogʻida Safo va Marva tepaliklari oʻrtasida yurish; intilish, ishtiyoq; urinish, harakat; hafsala kabi maʼnolarni bildiradi.
Oʻzbek tilida saʼy soʻzini harakat maʼnosida qoʻllash hozir eskirgan.
Saʼy etmoq (yoki qilmoq) iborasi astoydil harakat qilmoq; tirishmoq maʼnolarida qoʻllanadi:
Ahmad koʻp yomon ishlarni saʼy etib, oxiri sabr kosamizni toʻldirdi.
Mirmuhsin, Meʼmor.
Saʼy qilmoq iborasi hajdagi amalni bajarish maʼnosida ham ishlatiladi:
Tavofdan keyin saʼy qilish vojib.
Saʼy-harakat juft soʻzi tarkibida saʼyning harakat maʼnosi bor, lekin birikma tarkibida, bir butun holatdagina shunday maʼno kasb etadi. Ushbu juft soʻz astoydil harakat; urinish mazmuniga ega:
Boshda bunday saʼy-harakatlar Avazga tabiiydek tuyuldi.
S. Siyoyev, Yorugʻlik.
📌 Demak:
Say-harakat, sayʼ-harakat, saʼyi harakat ❌
Muallif haqida
Orif Tolib – bir necha kitoblar, ilmiy, ilmiy-ommabop, adabiy-tahliliy va publitsistik maqolalar muallifi, muharrir, tilshunos. Daryo.uz nashri kolumnisti. “Ibrat farzandlari” loyihasining oʻzbek tilidan savodxonlik darslari ustozi. Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasi aʼzosi.
