Taqsir

Taqsir soʻzi ham boshida kamina soʻzi kabi kamtarlik maʼnosini bildirgan. Keyinchalik maʼnosi va qoʻllanish yoʻsini oʻzgarib ketgan.

Taqsir arabchadan olingan, asliyatda qisqartirish, kamaytirish; kamchilik; sustkashlik, beparvolik maʼnolarini anglatadi. Taqsir va qusur soʻzlarining oʻzagi bir.

Eski tilimizda odamlar oʻzi haqida faqir, qulingiz, taqsiringiz kabi soʻzlarni ishlatgan. Taqsiringiz degani qusurli, aybli, gunohli suhbatdoshingiz, yaʼni men deganidir.

Keyinchalik bu soʻzning maʼnosi teskarisiga oʻzgarib ketgan. Kuzatishlarimga koʻra, XIX asr oxirlaridan boshlab taqsir murojaatda hurmatni bildiruvchi soʻzga aylangan:

 

– Gapingiz nuqul haqiqat, taqsir, – dedi Olchinbek.

K. Yashin, Hamza.

 

Shahidbek mulla Abdurahmonni soʻzga tortdi:

– Nima lavozimatdalar, taqsirim?

A. Qodiriy, Mehrobdan chayon.

 

Nahot shunday boʻlsa, taqsir?

 

Orif Tolib