Bu iborani qoʻllash til mustaqilligiga xizmat qilmaydi
Taniqli tilshunos Iroda Azimova “Shukrona kuningiz bilan!” iborasini bugun koʻpchilik ishlatayotgani, bu esa ushbu ibora tilning umumiy tabiatiga mos kelishidan darak berishi haqida yozibdilar: “Endi oʻzbeklarning katta foizi tomonidan maʼqul koʻrilgan ifodani tahlil qilishda nega uning ingliz tilidagi, arab tilidagi ishlatilishiga qarash kerak?!”
Maqola oxirida iborani qoʻllash boʻyicha shunday xulosa berilgan: “Oʻsha “shukrona kuningiz bilan!” ifodasi koʻpchilik oʻzbeklar tomonidan “tugʻilgan kuningiz bilan!” degan ifodadan afzal koʻrilayotgan ekan buni tilning rivojlanayotganidagi bir yangilik sifatida, xalqning yondashuvini aks ettiruvchi vosita oʻlaroq kun tartibiga chiqqanini toʻgʻri qabul qilish kerak”.
Iroda opaning oʻzlashmalar haqidagi fikrlariga men ham qoʻshilaman. Oʻzbek tiliga qabul qilingan soʻz avvalo oʻzbek tili ehtiyoji, tabiatiga moslashishi kerak. Ammo bahs mavzusi boʻlgan ibora ayni shu oʻrinda oʻzlashma emas. U shunchaki xato qoʻllanyapti xolos.
Bu iborani qoʻllash xatoligi haqida aytilgan lavhani koʻrmagan ekanman, lekin undagi dalillar mening fikrlarimga juda oʻxshash ekan. Shu sababli munosabat bildirib oʻtishni zarur deb bildim.
Shunchaki tugʻilgan kun soʻzini ishlatmaslik yoki chiroyliroq, balandparvozroq ibora qoʻllash uchungina shukrona kuni iborasini ommalashtirish oʻzini oqlamaydi. Iroda opa boshqa bir maqolasida yozgani kabi bu holat “soʻz va gaplarni oʻzi tushunmasdan ishlatish” natijasi xolos.
Bu iborani qoʻllash til mustaqilligiga ham xizmat qilmaydi. Uning yanglish ekanini aytish koʻpchilik yoʻl qoʻyayotgan xatoni toʻgʻrilash boʻladi. Agar koʻpchilik xato maʼnoda qoʻllayotgan soʻzlarni oʻsha mazmunda qabul qilaversak, uni toʻgʻri ishlatadiganlar nima qilishi kerak? Masalan, juda koʻpchilik dilgir, pisanda, ismi sharif, dilovar, xilqat, baholi qudrat, tang qolmoq kabi soʻzlarni ham yanglish maʼnoda, yanglish oʻrinlarda ishlatadi. Eʼtibor bering: gap bu soʻzlarning arabcha, forscha yoki boshqa tildagi maʼnosi haqida emas. Oʻzbekchadagi maʼnosidan boshqa maʼnoda qoʻllash haqida. Shukrona kuni iborasi ham shular qatorida. U atama tarjimasi sifatida tilimizda allaqachon qoʻllanadi.
Shukrona kuni gʻalati mashhur ham emas. Gʻalati mashhur boʻlishi uchun u shu yanglish maʼnosida lugʻatlarda ham aks etishi kerak.
Xullas, bu iborani tabrik sifatida ishlatish xato.
🔄 Mavzuga aloqador:
- “Shukrona kuningiz muborak boʻlsin!”
- “Dilgir” nima degani?
- Ismi sharif: “sharif” nima?
- Dilovarlik goʻzallik emas
