Dyuym va duym

Ikki lugʻatdagi xilmaxilliklar haqida yozganda shu soʻzlarni ham misol qilib keltirgan edim. Menimcha, duym deb yozish toʻgʻri. Nega?

Xalqaro standardda bu soʻz oʻrniga inch, in soʻzlari va ″ belgisi ishlatiladi.

Monitorlarning dioganalini, yaʼni oʻlchamini ifodalashda aynan ana shu dyuymdan foydalaniladi.

Xalqaro metrologiya qonunchiligi tashkiloti bu oʻlcham birligini qoʻllamaslik, isteʼmoldan chiqarishni tavsiya etgan. “Oʻzbekiston Respublikasida oʻlcham birliklarini qoʻllash toʻgʻrisida”gi qaror va uning ilovalarida ham dyuym berilmagan.

Bu oʻlchov birligidan hozir asosan AQSH, Kanada va Buyuk Britaniyada foydalanishadi. Yevropaning juda koʻp mamlakatlarida displey ekrani oʻlchovini koʻrsatishda norasmiy oʻlchov birligi sanaladi.

Dyuym turli mamlakatlarda turlicha uzunlikni anglatadi. Masalan, Buyuk Britaniyada 1 dyuym 1958-yildan 2,54 cm ga teng.

Dyuym soʻzi niderlandcha duim (duym) soʻzidan olingan boʻlib, asliyatda bosh barmoq degan maʼnoni anglatadi. Chunki dastlab dyuym bosh barmoqning eniga teng oʻlchovni bildirgan.

Dyuym soʻzini lotincha imloda asliyatga mos tarzda duym shaklida yozgan toʻgʻriroq. Dyuym deb yozish uning ruscha shakli – dyuymni kalka koʻrinishda ifodalash boʻlib qoladi. Kirilchada rus tilidan toʻgʻridan-toʻgʻri olib yozganmiz.

Lotin alifbosidagi lugʻatlarimizning keyingi nashrlarida shu kabi soʻzlarni asliyatga solishtirib koʻrilsa va munosib variant tanlansa, nur ustiga nur boʻlardi.

 

Orif Tolib