“E” harfli soʻzlar imlosi
Kiril yozuvi e tovushini ifoda etishda nuqsonli. Chunki soʻz boshida e harfi bilan berilgan bu tovush qolgan holatlarda asosan e harfi bilan ifodalanadi. Masalan, erkin, elak; berk, chelak, tole, kafe, feʼl, sheʼr.
Chet tillardan kirgan kamsonli soʻzlarda bu tovush soʻz ichida va oxirida e bilan yozilishi mumkin: duet, kanoe, kinoekran, poema, karate, aloe, polietilen, maestro, taekvondo.
Ammo oʻzbekcha yoki chet soʻzligi bilinmay ketgan arabcha
va forscha soʻzlar tarkibida ham baʼzan e harfi kelishi mumkin. Bular ikkinchi qismi e bilan boshlanuvchi qoʻshma soʻzlar yoki be- oldqoʻshimchasini olgan soʻzlardir. Ularning jami soni oʻntacha, xolos. Masalan, echkiemar, kartoshkaekkich, beeʼtibor, beega, beeʼtiroz.
❗️ Bunday soʻzlarning eʼtiborli jihati e harfidan oldin unli harf kelishidir. Echkiemar soʻzining i unlisi tushirilgan echkemar varianti ham bor. Bunda e harfi e ga aylanyapti. Chunki undan oldingi k harfi undosh tovushni ifoda etadi.
Lotin yozuvida ana shu kamchilik yoʻq. E tovushi barcha oʻrinlarda e harfi bilan ifodalanadi.
📌 Demak,
Echkiemar, echkemar, beeʼtibor, beega ✅
Echkiyemar, echkemar, beyeʼtibor, beyega ❌
Kanoechi, aloe, maestro, poeziya ✅
Kanoyechi, aloye, mayestro, poyeziya ❌
Lotin yozuvida:
Echkiemar, echkemar, beeʼtibor, beega ✅
Echkiyemar, beyeʼtibor, beyega ❌
Kanoechi, aloe, maestro, poeziya ✅
Kanoyechi, aloye, mayestro, poyeziya ❌
Orif Tolib
Muallif haqida
Orif Tolib – bir necha kitoblar, ilmiy, badiiy va publitsistik maqolalar muallifi, muharrir, tilshunos. Daryo.uz nashri kolumnisti. “Ibrat farzandlari” loyihasining oʻzbek tilidan savodxonlik darslari ustozi. Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasi aʼzosi.