Ellik yillik “duv-duv gap”
Bu yil oʻzbek kino sanʼatining dargʻalaridan biri Shuhrat Abbosov 80 yoshga, u kishi suratga olgan “Mahallada duv-duv gap” filmi 50 yoshga toʻldi. Rejissyor asarlari oʻz davrida katta shuhrat qozondi, mana, oradan yarim asr oʻtibdi hamki, oʻz reytingini yoʻqotgani yoʻq. Milliy ruh va oʻtkir ijodiy mushohada bilan yaratilgan bu filmlar faqat Oʻzbekiston yoki sobiq shoʻrolar mamlakatida emas, balki butun dunyoda eʼtirof etildi. YUNESKO oltin fondiga kiritildi.
Shuhrat Abbosov kino sanʼatida 50-yilllarning oxiri, 60-yillarning boshida paydo boʻldi. Bu paytda oʻzbek kinosi yangi bir rivojlanish bosqichida edi. Chunki kinematografiya boʻyicha turli oliy oʻquv yurtlarida taʼlim olib qaytgan iqtidorli yoshlar milliy kinodagi mavzu va janr-uslubni yangilashga, kengaytirishga harakat qilardi. Bu narsa katta oʻzgarishlarga, muvaffaqiyatlarga sabab boʻldi. Ayniqsa, Shuhrat Abbosov olgan filmlar birinchi qadamdayoq oʻz ijodkorlarini elga tanitdi, elga manzur qildi.
Bu yutuqlar shunchaki, tasodifan qoʻlga kiritilmadi. Yosh rejissyor tinmay izlandi, oʻqib oʻrgandi, sohasining bilimdoniga aylandi, oʻzini shakllantirib bordi va mustaqil ijodiy ishlarida ana shu bilim va koʻnikmalardan toʻlaqonli foydalana oldi. Oliy rejissyorlik kursida amerikalik yozuvchi Uilyam Saroyanning “Fillipinlik va mast” asari asosida bitiruv-malakaviy ishini topshirdi. Ilk urinishiyoq maqtovga sazovor boʻldi, ustozlar va tomoshabinlar filmga yuqori baho berdi. Oʻsha paytlarda Uilyam Saroyan Moskvaga ijodiy safar uyushtiradi. Tabdir asnosida unga talaba-rejissyor olgan filmni koʻrsatadilar. Shunda yozuvchi: “Mening asarlarim asosida ancha-muncha film tayyorlangan, lekin hech biri menga bu qadar maʼqul boʻlmagan edi”, deb tashakkur izhor qiladi.
Shuhrat Abbosov adabiyotni jiddiy tushunadi, soʻzni chuqur his qiladi. Bu narsa uning filmlarida yaqqol aks etgan. “Toshkent – non shahri”, “Otamdan qolgan dalalar” filmlarini misol qilib keltirish mumkin. Oddiy suhbat jarayonida ham rejissyor bilan adabiyot masalasida oʻylabroq bahslashish kerak. Asar voqealariga yuzaki qaramagani, syujet va soʻz zamiridagi asl maqsad-gʻoyani teran anglagani uchun ham uning asarlari uzoq umr koʻrayotgandir. Chunki adabiyot har qanday ijodkorga, jumladan, rejissyorga ham chuqur ruhiy tahlilni, hayotni, uni rang-barang tasvirlashni oʻrgatadi, ijodiy tasavvurni kengaytiradi, boyitadi.
Kinoijodkor mahoratini oshirgan yana bir jihat uning teatrda ishlagani, teatr hayotini ich-ichidan bilganidir. Shuhrat Abbosov Toshkent teatr va rassomchilik institutida bir qancha sahna ustalaridan taʼlim oladi. Oʻzi ham bir necha MARTA spektakllar qoʻyadi. Shu yerda harakatlar uygʻunligi va kompozitsion butunlikka erishishni, eng asosiysi, aktyorlar bilan ishlashni oʻrganadi.
Dotsent A. Nosirova rejissyor haqidagi “Ustaning baxti” maqolasida shunday deydi: “Yetuk pedagoglardan olgan ilmi unga “Sen yetim emassan”, “Mahallada duv-duv gap”, “Toshkent – non shahri” kabi durdona asarlar yaratish imkonini berdi. Bu filmlar oʻz davridagi oʻzbek kinorejissurasi ijodiy izlanishlarining asosiy yoʻnalishlarini belgilab berdi, jahon miqyosiga chiqdi”.
Bugun sakson yoshga toʻlib, kino sanʼatimizning ustunlaridan biriga aylangan Shuhrat Abbosov bilan birga u suratga olgan “Mahallada duv-duv gap” filmi ham oʻz toʻyini – 50 yoshini nishonlamoqda. U qozongan shon-shuhrat va muvaffaqiyat rejissyornikidan kam emas. Shu bois endi ellik yillik duv-duv gap haqida hikoya qilsak ham boʻlar…
Yaxshi sanʼat asari oʻz-oʻzidan, birdaniga paydo boʻlmaydi. Jumladan, kino ham. U yillar davomida yigʻilgan hayot tajribasi, isteʼdod, sabr-toqat, qattiq mehnat va mehr-muhabbat mevasi. Shuhrat Abbosov bilan “Mahallada duv-duv gap” filmi yaratilishi haqida suhbatlashib bunga yana bir bor ishondik.
Boʻlajak rejissyor oʻn bir yoshida otasidan yetim qoladi. Kemtik dili onaning mehri bilan toʻladi, onasiga qattiq bogʻlanadi. Ana shu paytlarda unda onaga, Vatanga, insonga muhabbat shakllanadi.
Shuhrat Abbosov eng gullagan yoshlik chogʻida – yigirma besh-yigirma yetti yoshlarida Moskvadagi Oliy rejissyorlik kursida tahsil oladi…
Odamning kechasi bugunidan, buguni ertasidan farq qilmasa, umri juda tez oʻtib ketayotgandek tuyuladi, atrofdagi oʻzgarishlarni yaxshi ilgʻamaydi, toʻla tushunmaydi. Tasavvuri doimiy boyib, oʻzgarib turgan kishi esa xayotni chuqurroq anglaydi. Moskvada musofir boʻlib, boshqa bir dunyoqarash, urf-odatga ega odamlar ichida yashab qaytgan yosh rejissyor ona yurtiga yangi bir nigoh bilan qaraydi. Vatanda avval oʻzi sezmagan jozibani, ohanraboni topgandek boʻladi.
Shuhrat Abbosov 1959-yili “Oʻzbekfilm” kinostudiyasida postanovkachi-rejissyor sifatida ish boshlaydi. Oʻsha paytlari zamonaviy, badiiy puxta ssenariylar juda kam edi. Yozuvchilar yozgan ssenariyim qachon kino qilinadi, koʻngildagidek chiqadimi, rejissyor buzib talqin etmaydimi degan xayollarga borib, aksariyat hollarda, ssenariyga qoʻl urmasdi. Hikoya, qissa yoki roman yozilsa, muammo yoʻq, ertami-indin bosilib chiqadi. Masalaning shu tomonlarini hisobga olib, “Oʻzbekfilm” rahbariyati yaxshi bir tartib-qoida amalga kiritiladi. Turli yoʻnalishlarda – paxtachilik, dehqonchilikka oid, bolalarga moʻljallangan, hajviy, musiqiy, tarixiy va ommabop filmlar ssenariysi uchun buyurtma beriladi. Bitta mavzudagi filmga uch kishi ssenariy yozadi. Badiiy kengash topshirilgan qoʻlyozmalarning yo hammasini olib qolar, yo birortasini ajratib olar, yoki boʻlmasam, hech birini qabul qilmasdi. Lekin bundan qatʼi nazar, ssenaristga, albatta, haq toʻlanardi. U mehnatiga kuyib qolmasdi. Istasa, kinoqissani mustaqil bosib chiqarishi, matbuotda eʼlon qilishi mumkin edi. Shunday boʻlsa-da, Shuhrat Abbosovga maʼqul keladigan asar topilmaydi. U ishxonadagi ijodiy jarayonlarni kuzatar, rejissyor va operatorlar bilan suhbatlashib, hangomalashib oʻtirardi. Bir kuni studiya rahbarlaridan biri uni koʻrib qoladi-da, dakki beradi: “Qachongacha daholarga oʻxshab yurasiz?! Daholigingizni kinoda koʻrsating!”
Boshliqdan tanbeh eshitgan yosh rejissyor najot izlab yana ssenariylar taxlab qoʻyilgan xonaga boradi. Shunda stol chetida yotgan ikki varaq qogʻozga koʻzi tushadi. Qoʻliga olib obdan puflaydi, hamma yoq changga toʻladi. Sahifa tepasiga Abdulla Ramazonov deb imzo qoʻyilgandi. Dastlabki satrlarga nigoh tashlaydi: Mehrixon aya degan bir ayolning oʻgʻli Moskvada oʻqiydi. Onaizor unga xat yozadi: “Tagʻin Moskovdan xotin olib kelmagin, qoʻshnimizning qizi Sayyorani koʻz ostimga
olib qoʻyganman”. Shu yeriga kelganda Shuhrat Abbosov “Vah!” deb yuboradi. Chunki bu voqealar oʻzining ham boshidan oʻtgan, Moskvada oʻqib yurgan kezlari onasi unga xuddi shu mazmunda maktub joʻnatgan edi.
Har qanday ijodkor asarlarida oʻzligini, ruhiy olamini ifoda etadi. Agar bu ishni koʻngildagidek uddalay olsa, kitobxon yoki tomoshabin ham asarda oʻzini koʻradi. Bu esa, ijod mahsulining hayotiyligini taʼminlaydi. Qisqagina hikoyada koʻngliga, ruhiyatiga hamohanglik topgan Shuhrat Abbosov endi muallifni izlashga kirishadi. Abdulla Ramazonov Toshkentning Beshogʻoch bozoridagi bir yertoʻlada turar, anchagina muhtoj odam edi. Rejissyor unga hikoya asosida film olish taklifi bilan chiqadi. Biroq bu ikki varaq hikoyani kino qilib boʻlmasdi. Buning uchun yaxshi ssenarist kerak edi. Ssenarist olis Leningraddan topiladi. U 80 yoshdan oshgan, tajribali mutaxassis Yuliy Rest edi.
Shuhrat Abbosov Moskvadagi Oliy rejissyorlik kursida oʻqiyottanda Toshkentdagi domlasi Aleksandr Ginzburg markazga boradi. Bir restoranga Leningrad Katta drama teatri rejissyori, qadrdon doʻsti Georgiy Tovstonogovni taklif etadi. Bu uchrashuvga sevimli shogirdini ham chaqiradi. Suhbat mobaynida Ginzburg shogirdini Tovstonogovga tanishtiradi. “Agar kino olmoqchi boʻlsangiz, yaxshi bir ssenarist bor, oʻsha kishi bilan tanishtirib qoʻyaman. Teatrda birga ishlaymiz. Urush yillari Oʻzbekistonda boʻlgan. Serquyosh oʻlkangiz va mehmondoʻst xalqingizni hali-hali maqtab yuradi. Faqat yoshi bir joyga borib qoldi, endi samolyotda ucholmaydi, poyezdda olib ketishingiz mumkin”, deb maslahat beradi teatr rahbari. Shu tavsiyaga binoan Yuliy Rest (taxallusi B. Rest) keyinchalik Toshkentga taklif etiladi.
Oʻsha paytlari yangi qurib bitkazilgan “Toshkent” mehmonxonasida oʻn ikki kun oʻtirib ssenariy yoziladi. Asar Shuhrat Abbosovga juda maʼqul boʻladi. Lekin matn rus tilida, uni birorta mohir tarjimon topib oʻzbekchaga tarjima qildirish kerak edi. Bu haqda rejissyor shunday hikoya qiladi:
“Koʻpchilikning maslahati bilan qoʻlyozmani Abdulla Qahhorga olib borishga qaror qildim. Domla oʻsha vaqtda statsionarda davolanayotgan ekan. Muolaja olishga kirib ketayotgan paytlariga borib qolibman.
– Domla, men yosh rejissyorman, filmga ssenariy tayyor, lekin rus tilida, shuni oʻzbekchaga tarjima qilib bersangiz, – dedim.
– Mayli, tashlab keting, oʻn kunlardan keyin xabar olasiz, – dedilar domla.
– Yoʻq, bugun tarjima qilib bermasangiz boʻlmaydi, ertaga syomka, hamma narsa tayyor, faqat ssenariyni kutib turibmiz, – deb turib oldim.
– Obbo, birdaniga tomogʻidan oladigan xilidan ekansiz-ku, – deb domla ishga kirishdilar.
Men domlaning u yon-bu yonidan oʻtib:
– Manavi yerini unday qilish kerak, anavi yerini bunday qilish kerak, – deb fikrimni bildirdim.
Shunda domla qogʻoz-qalamni qoʻlimga tutqazib:
– Ie, zoʻr ekansiz-ku, oling, oʻzingiz mendan yaxshiroq tarjima qilasiz, – dedilar.
Xatoyimni sezib qattiq uyaldim, kechirim soʻradim.
– Unday boʻlsa, siz aralashmang, – dedilar domla. – Huv anavi joyda bir hamshira qiz oʻtiribdi, koʻryapsizmi? Juda kinobop ekan. Men sizning yoshingizda boʻlganimda allaqachon borib gapga solgan boʻlardim. Rus tilini yaxshi bilaman, matn koʻz oʻngimda turibdi, yordamning keragi yoʻq. Chaqirmagunimcha, kelmang.
Ketdim, borib hamshira bilan suhbatlashib oʻtirdim, lekin yozayaptimi, turib ketmadimi deb ikki koʻzim domlada.
Ikki soatcha oʻtgach, meni imlab chaqirdilar. Qoʻlyozmani olib darrov koʻz yugurtira boshladim, shunda Oyposhshaning Mehrixon aya haqidagi gapini oʻqib qoldim: “Voy, unga televizor tushib qoptimi, uyida sichqonlar hassa tayanib yuribdi-ku!” Butun hovlini toʻldirib kulib yubordim. Shunda domla: “Siz kulmang, unaqada tomoshabin kulmay qoʻyadi, siz ishga jiddiy qarang”, dedilar. Pul bersam, olmadilar, ketayotganimda bir amallab choʻntaklariga bildirmay solib qoʻydim. “Bir kun kelib mening birorta hikoyamni yaxshi film qilasiz, yodingizda boʻlsin”, – deb xayrlashdilar domla”.
Shunday qilib, qoyilmaqom tarjimaga erishiladi. Ayrim kishilar yosh rejissyorga tanbeh ham beradi: “Bekor Abdulla Qahhorga tarjima qildiribsiz, u hozir qora roʻyxatga tushgan-ku. Boʻlar ish boʻpti, endi nomini ijodkorlar roʻyxatiga qoʻshmang”. Oʻsha paytlari Toshkentda Sheverdin, Borodin kabi yozuvchi-yozgʻuvchilar istiqomat qilar, Oʻzbekistonda boʻlayotgan gap-soʻzlarni tinimsiz markazga yetkazib turardi. Tabiiyki, vijdon va haqiqatni hayot mezoni deb biluvchi Abdulla Qahhor ular bilan chiqisha olmaydi, majlislarda qattiq tanqid ostiga oladi. Shu sababli yozuvchining ijtimoiy faolligi cheklanib, “muzlatib” qoʻyiladi. Shunga qaramay, Shuhrat Abbosov yozuvchini kinoijodkorlar roʻyxatiga kiritadi.
Film tayyor boʻlgach, uni dastlab Markazqoʻm xodimlari kelib nazoratdan oʻtkazadi. Kino qabul qilinmaydi. “Birinchidan, nega chang koʻchalarni koʻrsatasiz? Axir, siz goʻzallik, yangi shahar haqida film olyapsiz-ku! Ikkinchidan, nima uchun Oyposhsha kadrda qargʻanadi? Bu qanaqa gap?” deb tanbeh berishadi.
Faqat yaxshi gaplarni gapirib, faqat yaxshi narsalarni koʻrsataverish asarni hayotdan uzib qoʻyadi. Axir, ketma-ket yuk mashinalari kirib chiqayottan qurilish maydonchasida oʻz-oʻzidan chang koʻtariladi-ku!
Oyposhshaning itlarni qargʻashi ham hayotiy. Kayvoni ayollar faqat duoga emas, balki qargʻanishga xam usta. Bu – milliy xarakter.
Filmni tahlil qilish uchun Moskvadan maxsus komissiya chaqiriladi, Rossiya kinematografchilar uyushmasidan Mixail Romm, kino munaqqidi Rostislav Yurenyev va “Sovetskiy ekran” jurnali bosh muharriridan iborat guruh Shayxontahurdagi kinostudiyada toʻplanadi. Oʻzbek tilidagi filmni Shuhrat Abbosovning oʻzi soʻzma-soʻz tarjima qilib turadi. Abdulla Qahhor asarni oʻziga xos uslubda oʻzbekchalashtirgan edi. Oʻta milliy asarni ruschaga oʻgirish birmuncha qiyin kechadi, shunga qaramay komissiya aʼzolari premyeraning boshidan oxirigacha kulgidan toʻxtamaydi. Film koʻrikdan muvaffaqiyatli oʻtadi.
Biroq “Mahallada duv-duv gap”ning boshida hali anchagina sinovlar bor edi. Endi kinoasarni Sharof Rashidov boshchiligidagi yuqori MARTAbali komissiya koʻrib chiqadi. Titrda Abdulla Qahhor nomini koʻrgan mamlakatning birinchi kotibi: “Asarni shu kishi yozdimi?” deb soʻraydi. Tili achchiq yozuvchi va siyosiy arbobning munosabatlari uncha yaxshi emasdi. Lekin Sh.Rashidov bu oʻrinda sanʼatga oʻzaro gap-soʻzlarni aralashtirmaydi: “Yaxshi qilibsizlar, bu kishining tili zoʻr”, deb kinoijodkorlarning dadilligini qoʻllab-quvvatlaydi. Filmdan boshqa ayblar topiladi. Birinchi nusxada Mehrixon aya eski uydan koʻchishga rozilik bermay, koʻziga yosh oladi. “Biz yangi shahar quryapmiz, yangi hayot yaratyapmiz. Nima uchun qahramon yangi uyga bormasligi kerak?” deb eʼtiroz bildiradi komissiya. Bu tanqid bir qadar asosli edi. Ammo masalaning boshqa tomonlari ham bor. Mehrixon ayaning butun hayoti shu uyda oʻtgan. U shu xonadonda tugʻilgan, voyaga yetgan, turmushga chiqqan, farzand koʻrgan. Ota-onasini ham soʻnggi manzilga shu yerdan kuzatgan. Bu uydan ayrilish – xotiralardan, hayotdan ayrilish. Turmushi eski, lekin unda urf-odat, qadriyatlar jamlangan. Yashash tarzi, dunyoqarashlar qanchalik yangilanmasin, oʻzbekona fazilatlarni yoʻqotmaslik kerak. “Toʻgʻri, – deydi Sh.Rashidov. – Lekin Mehrixon aya, baribir, yangi uyga koʻchib oʻtishi kerak. Biz axir yangi hayot boshlamoqchimiz. Hali qolgan eski uylarni ham buzamiz, shahar butunlay oʻzgaradi”. Komissiyaning eʼtirozlari qabul qilinadi, tayyor filmning baʼzi kadrlari qaytadan tasvirga olinadi.
Aslida, hadeb eskilikka yopishib olish ham notoʻgʻri. Chunki zamon yangilanadi, qarashlar oʻzgaradi. Milliylikka zarar yetkazmaydigan, taraqqiyotga xizmat qiladigan har qanday yangilikni qabul etish kerak. Chunki butun bir millatni oyogʻidan chaladigan, mahdudlik qobigʻiga oʻrab, chegaralab qoʻyadigan odatlar ham koʻp-da…
“Mahallada duv-duv gap” suratga olingan paytlari farzand va ota-ona oʻrtasidagi ziddiyatlar birinchi plandagi muammolardan biri edi. Yangi davr yoshlari bir oz erkinroq, ular oʻzi sevadigan, biladigan kishiga uylanadi yoki turmushga chiqadi. Axir, ota-ona ham adashishi mumkin-ku. Lekin bu gapni fikri allaqachon shakllanib ulgurgan kishilarga qanday qilib uqdirish mumkin? Haqiqiy sanʼat asari faqat yoshlarni emas, balki kattalarni ham tarbiyalaydi.
Kinoasarning barkamol chiqishida aktyorlarning oʻrni beqiyos. Rejissyorning vazifasi rolga munosib aktyorni topish, undagi qobiliyatni ochib berish. “Mahallada duv-duv gap” filmidagi aktyorlar guruhi oʻzbek kino sanʼatining yetakchilaridan iborat edi: Maryam Yoqubova, Lutfixonim Sarimsoqova, Rahim Pirmuhamedov, Saʼdixon Tabibullayev, Razzoq Hamroyev, Ikroma Boltayeva, Hamza Umarov… Yangi zamon yoshlari obrazini yaratgan aktrisalar esa hali biror MARTA filmda rol ijro etmagan, aktyorlik mutaxassisligi boʻlmagan qizlar edi.
Necha yuzlab daʼvogarlar sinovdan oʻtkaziladi. Munosib nomzodlar saylab olinadi. Sayyora obrazini yaratgan Xolida Isʼhoqova endigina maktabni tugatgan oʻquvchi edi. “Yengil kavaleriya” – Umida rolini ijro etgan Roza Rizamuhamedova toʻqimachilik fabrikasida ishlardi. Mehrixon ayaning kelini Aziza obrazini jonlantirgan Raʼno Madrahimova televideniyeda suxandonlik qilardi. Xullas, kino bilan faqat televizor orqali tanish boʻlgan havaskorlarning imkoniyatidan professional darajada foydalaniladi. Lekin bu oson kechmaydi. Shuhrat Abbosov yozilmagan tartib-qoidalarni qoʻllashga majbur
boʻladi. Bir gal juda qiynalib ketadi. Umida sevgilisining rasmini yirtib tashlab, “Faqat oyingizning gapiga kirasiz, Sayyorani sevasiz”, deb yigit (Hamza Umarov)ga koʻz yoshi qiladigan kadr hech jonli chiqmaydi. Umida(Roza) oʻzini yigʻlaganga soladi, qovogʻini uyadi, lekin hayotdagiga oʻxshamaydi. Shunda Shuhrat Abbosov: “Boʻldi, tamom. Seni shu rolga olib xato qilibman. Ayni shu kadrda sinovdan oʻtkazsam boʻlar ekan. Boshqa aktrisa topaman. Oʻzi bittasi bor edi, sendan tuzukroq edi. Lekin seni tanlagandim. Mayli, bu mening aybim. Arizangni yozib, kassaga bor, ishlagan haqingni olib ket. Mendan xafa boʻlma, men ham sendan xafa emasman. Faqat ancha-muncha sahnani qaytadan suratga tushirishga toʻgʻri keladi. Tuzukkina chiqim boʻladi, lekin boshqa yoʻli yoʻq”, deb qizning qoʻlini siqib unga ruxsat beradi. Bu gaplarga chippa-chin ishongan soddadil aktrisaning koʻzidan daryo-daryo yosh oqadi, uni hech kim yupata olmaydi, oʻpkasi toʻlib yigʻlayverganidan qovoqlari shishib ketadi. Maqsadiga erishgan rejissyor darrov ishchilarga buyruq beradi. Chiroqlar qayta oʻrnatilib, kameralar sozlanadi. Bir chetda hafsalasi pir boʻlib oʻtirgan Hamza Umarov ham qaytib keladi. Yigʻi-sigʻidan keyingi kadr juda tabiiy chiqadi.
Filmga ovoz berish, montaj ishlarida ham oʻz kasbining ustalari ishtirok etadi. Bir yil davomida tayyorlangan film ekranga chiqqach, katta shuhrat qozonadi, hamma yoqda duv-duv gap boʻladi. Aktyorlarni koʻcha-koʻyda koʻrib qolgan odamlar: “Voy, ana, Falonchi ketyapti”, deb film qahramonining nomi bilan ataydi. “Mahallada duv-duv gap” chinakam xalq komediyasiga aylanadi.
Bugun filmda oʻrtaga tashlangan muammo va fikrlar oʻz yechimini bir qadar topib ulgurdi. Biroq tomoshabinlar bu kinoni yana va yana koʻraveradi. Mana, ellik yildan beri shu ahvol! Tomoshabin miriqib, yayrab, yangilanib koʻradi. Qandaydir ohanrabo ularni ekran qarshisiga mixlab qoʻyadi.
Xoʻsh, bu filmning muvaffaqiyati nimada? Bizningcha, xarakterlarning milliyligi va ularning ekranda mohirona aks ettirilgani filmning yoshiga yosh qoʻshib boraveradi. Hozir hollivudcha, bollivudcha usulda suratga olinayotgan, taqlidning mahsuli boʻlgan filmlar keragidan ortiq. Ular juda borsa, bir MARTA koʻrishga yaraydi, xolos. Uch-toʻrt yil oldin ekranga chiqarilgan shu xildagi filmlarni bugun birov eslamaydi. Bu kinoijodkorlarimizga ibrat, yaxshigina dars boʻlishi kerak.
Ijod – qalb muvozanati buzilishining mahsuli. Moskvada musofirchilikda tahsil olib yurgan Shuhrat Abbosovning koʻnglini onasiga, ona-yurtiga boʻlgan cheksiz sogʻinch va muhabbat toʻlqinlantirib, izdan chiqarib tashlaydi. Ana shu toʻlqin, ana shu hissiyot vaqti kelib kino tasmalariga muhrlanadi.
Haqiqiy muhabbat inson qalbini bir umr allalab, unga ezgu hislar, yorugʻ xotiralar ulashadi. Haqiqiy muhabbat yaratgan film – “Mahallada duv-duv gap” ham hali koʻp yillar tomoshabinlarga goʻzal va samimiy taassurotlar tortiq qiladi, deb ishonamiz.
Shuhrat Abbosov bugun sakson yoshni qarshiladi. Bu yoshdagi kishini, odatda, munkillab, oʻzi bilan oʻzi boʻlib qolgan chol qiyofasida tasavvur qilamiz. Lekin Shuhrat aka (aynan “aka”, “bobo” emas) bugun oʻn sakkiz yoshli yigitdan ham faolroq. U kishi bir vaqtning oʻzida Kino badiiy kengashi aʼzosi, yosh ijodkorlarning maslahatchisi, mohir publitsist, notiq, pedagog.
Ustoz rejissyorni xorijda oʻtadigan juda koʻp xalqaro festivallarga taklif qilishadi, yuksak hurmat-eʼtibor koʻrsatishadi.
Milliy kino sanʼatimiz jonkuyari, betakror rejissyor Shuhrat Abbosovga umringiz uzun boʻlsin, ezgu yoʻlda – maʼnaviyat yoʻlida charchamang, deb qolamiz.
Orif Tolib
2010-2011
