“Kiroyi kuyoving shundoq boʻlsa”: kiroyi nima?
“Oʻtkan kunlar” romani qahramoni Mirzakarim qutidor toshkentlik savdogar yigit Otabek haqida ayni shu maqtovni aytadi: “kiroyi kuyoving shundoq boʻlsa…”
Xoʻsh, kiroyi nima degani?
Bu soʻz arabcha kiro soʻzi va forsiy -yi qoʻshimchasidan hosil boʻlgan, forschada arzirli, loyiq, sazovor boʻladigan degan maʼnolarni anglatadi. Oʻzbekchada ikki xil maʼnoda qoʻllanadi:
1️⃣ Aytishga arziydigan, gapirsa, maqtasa boʻladigan.
Qishloqda duv-duv gap. Kiroyi kuyoving boʻlsa, Komiljondaqa boʻlsin.
Uygʻun, “Hayot qoʻshigʻi”.
2️⃣ Oʻtaketgan, juda, gʻoyat.
Endi orada chaqir tikanak boʻlishim – kiroyi nomardlik!
Oybek, “Oltin vodiydan shabadalar”.
Demak, Mirzakarim qutidor kiroyi soʻzini birinchi maʼnosida qoʻllagan.
Orif Tolib
Muallif haqida
Orif Tolib – bir necha kitoblar, ilmiy, badiiy va publitsistik maqolalar muallifi, muharrir, tilshunos. Daryo.uz nashri kolumnisti. “Ibrat farzandlari” loyihasining oʻzbek tilidan savodxonlik darslari ustozi. Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasi aʼzosi.