Loʻndalik sari: -ganligi emas, -gani

Tahrirda loʻndalik prinsipi bor. Mazmun-mohiyatga taʼsir qilmaydigan har qanday qisqartirish maʼqullanadi. Qoʻshimchadan tortib butun boshli abzatslarni qisqartirish mumkin.
Bugun qoʻshimchalar tahririga oid bir jihat bilan tanishamiz. -ganligi qoʻshimchalar birikuvini aksariyat oʻrinlarda -gani shakliga almashtirish zarur:
Qor koʻp yogʻganligi tufayli dovon yoʻli berkitildi. ❌
Qor koʻp yogʻgani tufayli dovon yoʻli berkitildi. ✅
Doktorlar amaliyot ogʻir kechganligini aytdi. ❌
Doktorlar amaliyot ogʻir kechganini aytdi. ✅
-lik qoʻshimchasini qisqartirish imkonsiz boʻlgan oʻrinlar ham bor:
Fikrlash doirasining kengligi – koʻp oʻqiganlik belgisi.
Bu jumlada oʻqiganlik soʻzini oʻqigan shaklida bera olmaymiz. Shunday ekan, u tahrirga muhtoj ham emas. Loʻndalikni juda xohlagan kishi qoʻshimchani oʻzgartirishi mumkin:
Fikrlash doirasining kengligi – koʻp oʻqish belgisi.
🟢 -ganligi shakli koʻplikda ham uchraydi: oʻqiganliklari, bilganliklari, kelganliklari. Bunday soʻzlarni ham oʻqigani, bilgani, kelgani tarzida bergan maʼqul. Koʻplikni yoki hurmatni taʼkidlash juda zarur boʻlsa, oʻqiganlari, bilganlari, kelganlari tarzida ifodalash kerak.
Toʻgʻri, qoʻshimchalarning -ganligi, -ganlik, -ganliklari shaklida qoʻllanishi toʻla-toʻkis xato emas. Lekin tahrir nuqtayi nazaridan nuqsonli. Bu xuddi oʻqish, bilish, kelish soʻzlarini oʻqishlik, bilishlik, kelishlik tarzida ishlatishga oʻxshaydi.
Semizlikni tahrir emas, qoʻy koʻtaradi 😉
@oriftolib

Muallif haqida
Orif Tolib – bir necha kitoblar, ilmiy, badiiy va publitsistik maqolalar muallifi, muharrir, tilshunos. Daryo.uz nashri kolumnisti. “Ibrat farzandlari” loyihasining oʻzbek tilidan savodxonlik darslari ustozi. Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasi aʼzosi.